Select Page

„Ilustracje i inna sztuka użytkowa Wandy Zawidzkiej Manteuffel.
Patronat honorowy: Muzeum Narodowe w Warszawie.

Wystawa otwarta do 27 grudnia 2019.

Wanda Zawidzka Manteuffel (1906– 1994) była projektantką działającą w wielu obszarach plastyki: szkle, ceramice, tkaninie, grafice użytkowej i książkowej. Przyszła na świat w Warszawie jako pierwsza córka Andrzeja Zawidzkiego i Cecylii z Gościckich. Studiowała w dwudziestoleciu międzywojennym w warszawskiej Szkole Sztuk Pięknych (dziś Akademii) w latach 1926-1931. Międzywojnie było czasem intensywnego budowania polskiej państwowości oraz tożsamości narodowej, również przez sztukę i kulturę. Środowisko Szkoły Sztuk Pięknych stawiało sobie za cel wykształcenie nowego pokolenia wszechstronnych twórców, Zawidzka uczyła się tam pod kierunkiem wybitnych pedagogów: malarstwa u Tadeusza Pruszkowskiego i Karola Tichego, grafiki u Edmunda Bartłomiejczyka, kilimkarstwa w warsztacie Wojciecha Jastrzębowskiego, tkaniny żakardowej u Lucjana Kintopfa i ceramiki w pracowni Karola Tichego. W latach 1936-1937 przebywała na stypendium kultury narodowej w Paryżu. Po powrocie do kraju, kilka miesięcy przed rozpoczęciem drugiej wojny światowej, poślubiła znakomitego grafika Edwarda Manteuffla, który niedługo po tym został wcielony do Wojska Polskiego i zamordowany przez NKWD w roku 1940.

Prawie całą okupację Zawidzka spędziła w Warszawie, gdzie z wybitną plastyczką, Heleną Grześkiewiczową prowadziła pracownie tkacką specjalizującą się w samodziałach i kapeluszach wykonywanych z wiórów drewnianych. Po wojnie Zawidzka była związana m.in. z Spółdzielnią Artystów „Ład”, Fabryką Fajansu we Włocławku oraz Biurem Nadzoru Estetyki Produkcji, przekształconym później w Instytut Wzornictwa Przemysłowego, w którym zatrudniona była jako projektantka ceramiki, tkaniny i szkła. To ostatnie stało się jej największą fascynacją. W późniejszych latach szkłem zajmowała się we współpracy z Hutą „Irena” w Szczytnej Śląskiej oraz na własną rękę. Dziś publiczności Wanda Zawidzka znana jest przede wszystkim ze swoich świetnych projektów w szkle, zarówno produkowanych seryjnie jak i tych unikatowych. Jej prace w tym materiale można oglądać między innymi w Muzeum Narodowym w Warszawie. Karierę zaczynała jednak od grafiki, ten obszar jej twórczości został nieco zaniedbany i szczególnie zasługuje na przypomnienie. Już w Szkole, w pracowni profesora Bartłomiejczyka Zawidzka tworzyła ilustrację książkową. W 1934 roku została członkinią Koła Artystów Grafików Reklamowych. Do końca l. 30. tworzyła ilustracje do pisemek dla najmłodszych: „Płomyczek” i „Słonko”, opracowywała broszury informacyjne m.in. dla Komitetu Ogólnopolskiego Kongresu Dziecka i ilustrowała książki dla najmłodszych. Po wojnie kontynuowała działania w tym obszarze. Najbardziej płodny okres w życiu artystki przypadł na l. 50 i 60. Stworzyła wtedy ilustracje do książek takich jak „Przygody Magdusi” Benedykta Hertza, „Siwa gąska, siwa” Hanny Januszewskiej, „Baśń o ziemnych ludkach” Juliana Ejsmonda czy „Hanusia” Ewy Szelburg-Zarembiny. Na wystawie Zwiedzający będą mogli zobaczyć przykłady twórczości Wandy Zawidzkiej właśnie z tego okresu.
Pokaz obejmie obszerny wybór oryginalnych ilustracji dziecięcych oraz szkice i wydawnictwa. Prace, które powstały w tym czasie są utrzymane w stylistyce bajkowego realizmu. Autorka wykreowała w nich fantastyczne światy mieszając postaci baśniowe z postaciami dzieci i zwierząt. W tym okresie w jej twórczości pojawiają się także elementy biograficzne związane z życiem rodzinnym. Dzięki tym doświadczeniom wprowadza odbiorcę w świat dziecięcych gier i zabaw, który opanowała mistrzowsko. W licznych ilustracjach pojawiają się również przedstawienia nawiązujące treścią i formą do socrealizmu. Na przykładzie prac Zawidzkiej poruszymy zagadnienia związane z procesem tworzenia przedstawień graficznych do książek, zastanowimy się nad rolą ilustracji w tekście oraz przyjrzymy się typom ilustracji, które spotykamy w publikacjach.
Do wystawy dodatkowo włączone zostaną przykłady szkła i tkaniny.
Obiekty, które złożą się na ekspozycję pochodzą z prywatnej kolekcji rodziny Zawidzkich i nie były nigdy wcześniej udostępniane publiczności.

Muzeum Narodowe w Warszawie obejęło patronat honorowy nad wydarzeniem.
Mecenasem wystawy jest LW Development Leszek Paczyński Sp. z o.o. S.K.A.
Projekt katalogu powstał dzięki wsparciu Ergo Hestia S.A.”